Ο ίδιος ο επαναστατικός αγώνας και έπειτα η σταθεροποίηση του μετασχηματισμού που δημιουργείται από την Επανάσταση, αναδύουν το ζήτημα της ελευθερίας των πολιτικών τάσεων που κλίνουν προς τη συντήρηση ή την αποκατάσταση της εκμετάλλευσης. Είναι μια από τις πτυχές της άμεσης εξουσίας των μαζών και της υπεράσπισης της Επανάστασης.
Δεν τίθεται εδώ ζήτημα καθορισμένης κατάλληλα ελευθερίας (μέχρι τώρα υπήρξε μόνο ως αντικείμενο προσπάθειας γι’ αυτό) που είναι ακριβώς αυτό που επιφέρει η Επανάσταση: η απομάκρυνση της εκμετάλλευσης και της αλλοτρίωσης, κυβέρνηση από τον καθένα, και έτσι ενεργός συμμετοχή στην κοινωνική ζωή και αληθινή δημοκρατία για όλους. Δεν τίθεται εδώ ζήτημα ούτε και για το δικαίωμα όλων των αντιστασιακών ρευμάτων των τάξεων (και έτσι της ακρατικής) κοινωνίας να εκφράσουν τις ιδιαίτερες λύσεις τους και τις διαφορετικές τους απόψεις. Όλα αυτά εννοούνται.
Αλλά δεν είναι καθόλου το ίδιο όταν είναι ζήτημα ομάδων και οργανώσεων που λίγο-πολύ αντιτάσσονται ανοιχτά στον εργατικό έλεγχο και την άσκηση της εξουσίας από τις μαζικές οργανώσεις. Και αυτό το πρόβλημα προέρχεται λίγο ως πολύ από γραφειοκρατικές ψευτο-σοσιαλιστικές ομάδες ή από ομάδες της ηττημένης αστικής τάξης.
Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση. Πρώτα απ’ όλα, κατά τη διάρκεια της βίαιης φάσης του αγώνα, εκείνες οι δομές και τάσεις που υπερασπίζουν ή επιδιώκουν να αποκαταστήσουν την εκμεταλλευτική κοινωνία πρέπει να συντριφθούν βίαια. Και δεν πρέπει να επιτραπεί στον εχθρό να οργανωθεί κατάλληλα, είτε για να διαφθείρει είτε για να κατασκοπεύσει. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε άρνηση του αγώνα, στην πραγματικότητα παράδοση. Ο Μάχνο και, επίσης οι Ισπανοί ελευθεριακοί, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα προβλήματα αυτά και τα επίλυσαν με την καταστολή της προπαγάνδας του εχθρού. Αλλά σε περιπτώσεις όπου η έκφραση των αντιδραστικών ιδεολογιών δεν μπορεί να έχει καμία συνέπεια για την έκβαση της Επανάστασης, όπως για παράδειγμα όταν παγιωθούν τα επιτεύγματά της, αυτές οι ιδεολογίες μπορούν να εκφραστούν εάν εξακολουθούν να είναι ενδιαφέρουσες ή εάν διατηρούν την εξουσία τους. Έπειτα, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ζήτημα περιέργειας και η δέσμευση των ανθρώπων στην Επανάσταση απομακρύνει οποιοδήποτε δηλητήριο έχει μείνει σ’ αυτούς. Εάν εκφράζονται μόνο σε ιδεολογικό επίπεδο τότε μόνο σε αυτό το επίπεδο μπορούν να αγωνιστούν και όχι μέσω απαγόρευσης. Η συνολική ελευθερία της έκφρασης, μέσα σε έναν συνειδητό, ενημερωμένο πληθυσμό, μπορεί μόνο να είναι δημιουργική από πλευράς πολιτισμού.
Παραμένει να καταστεί σαφές ότι η ευθύνη για εξέταση και απόφαση πάνω σ’ αυτό το ζήτημα όπως και σε όλα τα άλλα, βρίσκεται στις λαϊκές οργανώσεις, στο οπλισμένο προλεταριάτο. Και είναι από αυτή την άποψη που η ουσιαστική ελευθερία, για την οποία γίνεται η Επανάσταση, διατηρείται και προστατεύεται.
ΟΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΑΡΧΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ
Η ιδέα της Επανάστασης που μόλις αναπτύξαμε προϋποθέτει μια σειρά ορισμένων ιστορικών συνθηκών: αφενός, μια οξεία κρίση της παλαιάς κοινωνίας και, αφετέρου, την ύπαρξη ενός συνειδητού μαζικού κινήματος καθώς και μιας ενεργού μειοψηφίας που να είναι πολύ καλά οργανωμένη και προσανατολισμένη.
Είναι η εξέλιξη της ίδιας της κοινωνίας που επιτρέπει την ανάπτυξη της συνειδητοποίησης και των δυνατοτήτων του προλεταριάτου, η οργάνωση των πιο προηγμένων στρωμάτων της και την πρόοδο της επαναστατικής οργάνωσης. Αλλά αυτή η επαναστατική οργάνωση απευθύνεται στους ανθρώπους συνολικά και στοχεύει να αναπτύξει την ικανότητά τους για αυτοκυβέρνηση.
Έχουμε δει, όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ της επαναστατικής οργάνωσης και των μαζών, ότι στην προ-επαναστατική περίοδο η ειδική οργάνωση μπορεί μόνο να προτείνει τα μέσα και τους στόχους που γίνονται αποδεκτά μόνο μέσω του ιδεολογικού αγώνα και του παραδείγματος. Στην επαναστατική περίοδο πρέπει να γίνεται το ίδιο – αλλιώς υπάρχει κίνδυνος γραφειοκρατικού εκφυλισμού, ο μετασχηματισμός της αναρχικής οργάνωσης σε ένα εξειδικευμένο σώμα, σε μια πολιτική δύναμη που διαχωρίζεται από τους ανθρώπους, σε ένα Κράτος.
Η πολιτική εμπροσθοφυλακή, η ενεργός μειοψηφία, μπορεί φυσικά κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της Επανάστασης να επιφορτισθεί με ειδικούς στόχους (όπως η εκκαθάριση των εχθρικών δυνάμεων), αλλά κατά γενικό κανόνα μπορεί μόνο να είναι η συνείδηση του προλεταριάτου. Και πρέπει τελικά να απορροφηθεί εκ νέου στην κοινωνία, βαθμιαία καθώς, αφενός, ο ρόλος της έχει ήδη ολοκληρωθεί με τη σταθεροποίηση της αταξικής κοινωνίας και της εξέλιξής της από το χαμηλότερο στο υψηλότερο στάδιο του κομμουνισμού και, αφετέρου, οι άνθρωποι συνολικά έχουν αποκτήσει το απαραίτητο επίπεδο συνειδητοποίησης.
Η ανάπτυξη της ικανότητας των ανθρώπων για αυτοκυβέρνηση και επαναστατική επαγρύπνηση – αυτοί πρέπει να είναι οι στόχοι της συγκεκριμένης οργάνωσης μόλις ολοκληρωθεί η Επανάσταση. Η μοίρα της Επανάστασης εξαρτάται κατά μεγάλη έκταση από τη στάση της ειδικής οργάνωσης, στον τρόπο που η ίδια βλέπει το ρόλο της. Γιατί η επιτυχία της Επανάστασης δεν είναι αναπόφευκτη: οι άνθρωποι μπορεί και να σταματήσουν τον αγώνα και η οργάνωση της επαναστατικής μειοψηφίας μπορεί να παραμελήσει την επαγρύπνησή της και να μπουν ξανά οι βάσεις αποκατάστασης της αστικής τάξης ή μιας γραφειοκρατικής δικτατορίας – η οποία μπορεί ακόμη και να μετασχηματιστεί σε μια γραφειοκρατική εξουσία. Δεν εξυπηρετεί σε τίποτα η απόκρυψη αυτών των κινδύνων ή με την άρνηση ανάληψης οργανωμένης δράσης για να αποτραπούν. Πρέπει να διευθύνουμε τον αγώνα με αρκετά ξεκάθαρο μυαλό και θα είναι ανάλογη της νηφαλιότητας και επαγρύπνησής μας ότι η αναρχική Οργάνωση θα είναι σε θέση να εκπληρώσει το ιστορικό της καθήκον.