Προσπαθήσαμε να συνοψίσουμε όσο το δυνατόν πιο σαφέστατα τα χαρακτηριστικά της αστικής κοινωνίας που η Επανάσταση έχει ως στόχο να εξαλείψει καθώς δημιουργεί μια νέα κοινωνία: την αναρχική κομμουνιστική κοινωνία. Πριν εξετάζουμε πώς βλέπουμε την Επανάσταση, πρέπει να καταστήσουμε σαφή τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά αυτής της ελευθεριακής κομμουνιστικής κοινωνίας.

Κομμουνισμός: Από το χαμηλότερο στο υψηλότερο επίπεδο ή στον πλήρη κομμουνισμό. Δεν θα μπορούσαμε να ορίσουμε καλύτερα την κομμουνιστική κοινωνία παρά με το να επαναλάβουμε το παλαιό ρητό «Από τον καθένα σύμφωνα με τα μέσα που διαθέτει, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του».

Πρώτα επιβεβαιώνει τη συνολική υπαγωγή της οικονομίας στις ανάγκες της ανθρώπινης ανάπτυξης στην αφθονία αγαθών, τη μείωση της κοινωνικής εργασίας και του μεριδίου κάθε ατόμου σε αυτό ανάλογα με τις δυνάμεις του, με τις πραγματικές δυνατότητές του. Έτσι ο τύπος αυτός εκφράζει τη δυνατότητα για τη συνολική ανάπτυξη των ανθρώπων. Αφετέρου, αυτός ο τύπος αυτός υπονοεί την εξαφάνιση των τάξεων και της συλλογικής ιδιοκτησίας και τη χρήση των μέσων της παραγωγής μόνο από την κοινότητα που μπορεί να επιτρέψει τη διανομή σύμφωνα με τις ανάγκες.

Αλλά ο πλήρης κομμουνισμός του τύπου «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του» προϋποθέτει όχι μόνο τη συλλογική ιδιοκτησία (που διαχειρίζεται από τα εργατικά συμβούλια ή τα «συνδικάτα» ή τις «κοινότητες») αλλά εξίσου μια εκτεταμένη αύξηση της παραγωγής, αφθονίας στην πραγματικότητα. Τώρα, είναι οπωσδήποτε σίγουρο ότι όταν έρθει η Επανάσταση οι συνθήκες δεν θα επιτρέψουν αυτό το υψηλότερο στάδιο του κομμουνισμού: το γεγονός της έλλειψης φανερώνει την εμμονή της οικονομίας πάνω στον άνθρωπο και έτσι ένα ορισμένο όριο. Τότε η εφαρμογή του κομμουνισμού δεν είναι πλέον της αρχής «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του», αλλά μόνο ισότητα εισοδήματος ή ισότητα των συνθηκών, που ισοδυναμεί σε ίσα μερίδια τροφίμων ή ακόμα και διανομή μέσω νομίσματος (περιορισμένης ισχύος και έχοντας ως μόνη λειτουργία τη διανομή εκείνων των προϊόντων που δεν είναι τόσο σπάνια ώστε να διανεμηθούν με αυστηρό τρόπο ούτε και τόσο άφθονα ώστε να προωθήσουν το «βοήθησε τον εαυτό σου») – αυτό το σύστημα θα επέτρεπε στους καταναλωτές να αποφασίσουν από μόνοι τους πώς να διαθέσουν το εισόδημά τους. Έχει προβλεφθεί ακόμη ότι οι άνθρωποι ίσως ακολουθήσουν τη φόρμουλα «στον καθένα σύμφωνα με την εργασία του», λαμβάνοντας υπόψη την καθυστέρηση στη σκέψη ορισμένων κατηγοριών που συνδέονται με τις ιδέες της ιεραρχίας – θεωρώντας απαραίτητο να συνεχίσουν με τα διαφορετικά επίπεδα μισθών ή να δώσουν πλεονεκτήματα όπως περικοπές των ωρών εργασίας ώστε να διατηρηθεί ή να αυξηθεί η παραγωγή σε ορισμένες «κατώτερες» ή όχι πολύ ελκυστικές δραστηριότητες, ή για να καταβάλουν τη μέγιστη παραγωγική προσπάθεια ή πάλι για να επιφέρουν την κίνηση της εργατικής δύναμης. Αλλά η σημασία αυτών των διαφορών θα ήταν ελάχιστη και ακόμη και στο πιο χαμηλό στάδιό της (που μερικοί ονομάζουν σοσιαλισμό) η κομμουνιστική κοινωνία τείνει προς μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δυνατή εξίσωση και μια ισοδυναμία των ευκαιριών για όλους.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ

Μια κοινωνία στην οποία έχουν πραγματοποιηθεί η συλλογική ιδιοκτησία και οι αρχές της ισότητας δεν μπορεί να είναι κοινωνία όπου εξακολουθεί να υφίσταται η οικονομική εκμετάλλευση ή όπου υπάρχει μια νέα μορφή ταξικής εξουσίας. Είναι ακριβώς η άρνηση αυτών των καταστάσεων. Και αυτό ισχύει ακόμη και για την πιο κατώτερη φάση κομμουνισμού, η οποία, ακόμα και αν παρουσιάζει ένα βαθμό οικονομικού περιορισμού, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την παραμονή της εκμετάλλευσης. Διαφορετικά, δεδομένου ότι αρχίζει σχεδόν πάντα από μια κατάσταση έλλειψης, η επανάσταση θα αποτύγχανε εντελώς αυτόματα. Η ελευθεριακή κομμουνιστική επανάσταση δεν πραγματοποιεί από την έναρξή της μια τέλεια κοινωνία ή, ακόμα, μια ιδιαίτερα αναπτυγμένη κοινωνία, αλλά καταστρέφει τις βάσεις της εκμετάλλευσης και της κυριαρχίας. Και είναι από αυτή την άποψη που ο Voline μίλησε για «άμεση, αλλά προοδευτική επανάσταση».

Αλλά υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα: το πρόβλημα του Κράτους, το πρόβλημα ποιο τύπο πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης θα έχουμε. Βεβαίως, οι μαρξιστικές-λενινιστικές σχολές προβλέπουν την εξαφάνιση του κράτους στο υψηλότερο στάδιο του κομμουνισμού, αλλά θεωρούν το Κράτος ως ανάγκη στο χαμηλότερο στάδιό του.

Έτσι, το αυτο-αποκαλούμενο «εργατικό» ή «προλεταριακό» Κράτος θεωρείται οργανωμένος εξαναγκασμός, που γίνεται απαραίτητος από την ανεπάρκεια της οικονομικής ανάπτυξης, την έλλειψη προόδου των ανθρώπινων δυνατοτήτων και – τουλάχιστον στην αρχική περίοδο – της πάλης ενάντια στα υπολείμματα των προηγούμενων κυρίαρχων τάξεων που ηττήθηκαν από την Επανάσταση, ή ακριβέστερα το βαθμό επαναστατικής επικράτειας μέσα και χωρίς.

Ποια είναι η ιδέα που έχουμε για το είδος οικονομικής διαχείρισης που θα μπορούσε να έχει η κομμουνιστική κοινωνία;

Εργατική διαχείριση φυσικά, διαχείριση από ολόκληρο το σώμα των παραγωγών. Έχουμε δει ότι καθώς η εκμεταλλευτική κοινωνία πραγματοποιούσε όλο και περισσότερο την ενοποίηση της εξουσίας, οι συνθήκες εκμετάλλευσης χαρακτηρίζονταν από όλο και λιγότερο ιδιωτική ιδιοκτησία, την αγορά, τον ανταγωνισμό κ.λπ…. και κατ’ αυτό τον τρόπο η οικονομική εκμετάλλευση, ο πολιτικός εξαναγκασμός και η ιδεολογική αμηχανία γίνονταν όλο και πιο στενά συνδεμένες, η ουσιαστική βάση της εξουσίας και η γραμμή του ταξικού διαχωρισμού μεταξύ εκμεταλλευτών και εκμεταλλευμένων χαρακτήριζε τη διοίκηση της παραγωγής.

Στις συνθήκες αυτές, η ουσιαστική πράξη της επανάστασης, η κατάργηση της εκμετάλλευσης, επέρχεται μέσω του εργατικού ελέγχου και ο έλεγχος αυτός αντιπροσωπεύει το σύστημα που αντικαθιστά κάθε εξουσία. Είναι ολόκληρο το σώμα των παραγωγών που διαχειρίζεται, οργανώνει, πραγματοποιεί την αυτοδιεύθυνση, την αληθινή δημοκρατία, την ελευθερία στην οικονομική ισότητα, την κατάργηση των προνομίων και των μειοψηφιών που κατευθύνουν και εκμεταλλεύονται, που διακανονίζει τις οικονομικές ανάγκες και τις ανάγκες της υπεράσπισης της επανάστασης. Η διαχείριση των πραγμάτων αντικαθιστά την κυβέρνηση των ανθρώπινων όντων.

Εάν η κατάργηση της διάκρισης στον οικονομικό τομέα μεταξύ εκείνων που δίνουν διαταγές και εκείνων που τις εκτελούν συνοδεύεται από τη συντήρηση αυτής της διάκρισης στον πολιτικό τομέα, υπό τη μορφή δικτατορίας ενός κόμματος ή μιας μειοψηφίας, τότε είτε θα κρατήσει για πέντε λεπτά είτε θα δημιουργήσει μια σύγκρουση μεταξύ των παραγωγών και της πολιτικής γραφειοκρατίας. Έτσι ο εργατικός έλεγχος πρέπει να επιτύχει την κατάργηση κάθε εξουσίας που κατέχει μια μειοψηφία, κάθε εκδήλωσης του Κράτους. Δεν μπορεί πλέον να είναι ζήτημα μιας τάξης που εξουσιάζει και καθοδηγεί, αλλά μάλλον της διαχείρισης και της διεύθυνσης τόσο στον πολιτικό όσο και τον οικονομικό τομέα, από τις μαζικές οικονομικές οργανώσεις, τις κομμούνες, τον οπλισμένο λαό. Είναι η άμεση λαϊκή εξουσία, δεν είναι Κράτος. Εάν αυτό είναι το ίδιο που κάποιοι αποκαλούν δικτατορία του προλεταριάτου τότε ο όρος αυτός είναι αμφισβητήσιμης χρήσης (θα επιστρέψουμε σε αυτό), αλλά δεν έχει βεβαίως τίποτα από κοινού με τη δικτατορία του κόμματος ή οποιασδήποτε γραφειοκρατίας. Είναι απλώς μια αληθινή επαναστατική δημοκρατία.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Έτσι ο αναρχικός κομμουνισμός ή ελευθεριακός κομμουνισμός, πραγματοποιώντας μια κοινωνία πλήρους ανάπτυξης της ανθρωπότητας, μια κοινωνία αποτελούμενη από πλήρεις ανθρώπους, γυναίκες και άντρες, ανοίγει μια εποχή μόνιμης προόδου, βαθμιαίου μετασχηματισμού, μεταβατικών σταδίων. Και τότε δημιουργείται ένας ανθρωπισμός επί σκοπώ, η ιδεολογία του οποίου έλκει την καταγωγή της μέσα από την ταξική κοινωνία, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της ταξικής πάλης, ένας ανθρωπισμός που δεν έχει τίποτα κοινό με τις ψευδείς διακηρύξεις προς μια αφηρημένη ανθρωπότητα, την οποία οι φιλελεύθεροι αστοί προσπαθούν να μας επιβάλλουν στην ταξική κοινωνία τους.

Και έτσι η Επανάσταση – βασισμένη στην εξουσία των μαζών του προλεταριάτου καθώς απελευθερώνει την εκμεταλλευόμενη τάξη απελευθερώνει όλη την ανθρωπότητα.